Zubni kamenac je tvrda naslaga koja se formira kada ostaci hrane i bakterije (dentalni plak), koje se nalaze na površini zuba, kalcifikuju i očvrsnu pod dejstvom minerala iz pljuvačke. Ovaj proces se odvija na površini zuba kao i ispod linije desni, što može dovesti do bolesti desni – parodontopatije.
Najčešća lokalizacija zubnog kamenca je na unutrašnjim površinama donjih prednjih zuba i spoljašnjim površinama gornjih bočnih zuba. Na tim mestima su prisutni izvodni kanali pljuvačnih žlezda tako da se meke naslage brže mineralizuju i očvrsnu.
Kako nastaje zubni kamenac i zašto ga treba ukloniti?
Proces formiranja zubnog kamenca počinje nakupljanjem plaka na zubima. Kada plak ostane na zubima duže vreme, minerali poput kalcijuma i fosfata iz pljuvačke postepeno se talože unutar plaka čineći ga čvrstim. Ključni faktori koji doprinose nastanku zubnog kamenca uključuju:
- Loša oralna higijena – nepravilno ili neredovno pranje zuba omogućava plaku da se akumulira i očvrsne.
- Sastav pljuvačke – ljudi sa većom koncentracijom minerala u pljuvački skloniji su bržem formiranju zubnog kamenca.
- Ishrana – konzumacija hrane bogate šećerima i ugljenim hidratima podstiče rast bakterija i stvaranje plaka.
- Pušenje – nikotin i katran iz cigareta doprinose bržem nakupljanju kamenca.
- Genetika – određeni ljudi mogu biti genetski predisponirani za brže stvaranje kamenca.
Zubni kamenac otežava a gotovo i onemogućava pravilno održavanje oralne higijene zuba. Takođe postojanje zubnog kamenca iritira desni i dolazi do njihove upale (gingivitis), što vremenom može da dovede do povlačenja desni i parodontopatije.
Kako se uklanja kamenac?
Pod profesionalnim čišćenjem zuba podrazumeva se ne samo uklanjanje kamenca već i mekih naslaga i tamnih pigmentacija nastalih od duvana, kafe, čaja i hrane.
Danas se najčešće uklanjanje zubnog kamenca izvodi ultrazvučnim aparatom. Vibracije koje stvara aparat prenose se preko nastavka, zajedno sa vodom, na instrument kojim se uklanja kamenac. One se pretvaraju u male mehaničke udare kojima je moguće ukloniti ove naslage sa zuba.
Ovaj način čišćenja zuba je najčešće bezbolan i pacijenti ga dobro podnose. Nakon uklanjanja kamenca neophodno je četkicom i abrazivnim pastama ispolirati zube da bi se uklinile sve meke naslage i površine zuba ostale glatke.
Koliko često treba uklanjati zubni kamenac?
Redovno uklanjanje plaka pranjem zuba dva puta dnevno, korišćenjem zubnog konca, kao i posete stomatologu radi profesionalnog čišćenja, ključni su za sprečavanje formiranja zubnog kamenca i održavanje oralnog zdravlja.
Preporuke za uklanjanje zubnog kamenca variraju u zavisnosti od individualnih potreba pacijenta, ali opšte smernice su sledeće:
Redovna poseta stomatologu – preporučuje se profesionalno uklanjanje kamenca na svakih 6 meseci. Ovo je uobičajena preporuka za većinu pacijenata sa dobrim oralnim zdravljem.
Pacijenti sa većim rizikom – za osobe koje su sklone bržem formiranju kamenca, kao što su pušači, osobe s hroničnim bolestima (npr. dijabetesom), ili oni s problemima s desnima (gingivitisom ili parodontopatijom), preporuke mogu biti svaka 3 do 4 meseca. Redovniji tretmani pomažu u kontroli bolesti desni i sprečavanju ozbiljnijih problema.
Pojedinačne potrebe – neki ljudi prirodno stvaraju manje kamenca zahvaljujući genetskim faktorima, pravilnoj higijeni ili povoljnom sastavu pljuvačke. Kod njih stomatolog može preporučiti ređe čišćenje, ali najmanje jednom godišnje je obavezno.