ZNAČAJ PREVENCIJE DENTALNIH TRAUMA KOD SPORTISTA
Bavljenje sportom vrlo je važan faktor zdravlja djece i odraslih, ali isto tako može
biti i uzrokom povreda, oboljenja i nezadovoljstva. Danas su deca zaokupljena
računarima, televizorom i stvarima koje ne deluju povoljno na mišićno-skeletni razvoj. Sport pridonosi kvalitetnijem telesnom, ali isto tako i psihičkom razvoju deteta. Kako deca rastu telesno su sve spretnija i fizička aktivnost postaje složenija.
Osim pozitivnih učinaka bavljenja sportom, učestvovanje dece u takvoj vrsti aktivnosti dovodi i do porasta akutnih sportskih povreda.
Velik broj sportskih povreda zauzimaju i dentalne povrede .Dentalne povrede mogu imati ozbiljne estetske, funkcijske, psihičke i ekonomske posledice kako za dete, tako i za roditelja.Smatra se da je trećina svih povreda zuba nastala kao posledica sportske aktivnosti. Najviše stradaju gornji sjekutići, tj. u 80% slučajeva.
Orofacijalne sportske povrede zuba i mekih tkiva orofacijalnoga sistema karakteristične za mnoge sportove. U pojedinim individualnim sportovima postoje kontakti sa upotrebom nekontrolisane snage i smera delovanja na sportskoga protivnika. Takva grupa sportova naziva se grupa kontaktnihsportova . Postoji i mogućnost povrede određenim sportskim rekvizitima. Povrede mogu nastati i zbog pada na tlo ili na sportske sprave. Teške orofacijalne povrede mogu dovesti i do potpunog gubitka stalnih zuba.
Sportske rekreativne aktivnosti zaslužuju pažnju jer je mogućnost povređivanja zbog slabije fizičke spremnosti rekreativaca često zražena. Treba izdvojiti i opasnost od povređivanja u ekstremnim sportovima (mountainbiking, skateboarding, rollerskating).
Svetska stomatološka federacija (FDI 1990.) razvrstala je sportove na sportove visokoga rizika (boks, fudbal, američki fudbal, hokej, borilački sportovi, ragbi, klizanje i letenje zmajevima) i sportove srednjeg rizika (košarka, skokovi u vodu, gimnastika, padobranstvo, jahanje, vaterpolo, rukomet, kriket i bejzbol). Na osnovu ove podele, akcentiranjem rizičnih sportova, možemoprimeniti intenzivnu prevenciju orofacijalnih i drugih sportskih povreda.
Prikazati značaj prevencije i lečenja posledica orofacijalnih povreda u sportskim aktivnostima.
Metodologija:
Istraživanje je sprovedeno u Domu zdravlja Sremska Mitrovica na uzorku od 24 dece koja su se bavila različitim sportovima (kontaktni i ne kontaktni). Deca su bila na uzrastu osnovne škole. Podaci su unošeni u unapred pripremljen anketni upitnik. Svaki ispitanik je davao odgovore vezane za dentalne povrede i nošenje štitnika.
Rezultati:
Ukupno 24 dece je pregledano. Od ukupno pregledane dece njih šest se bavilo kontaktnim a osamnaest ne kontaktnim sportom (Dijagram 1).
Grafikon 1. Broj ispitanika koja se bave kontaktnim i ne kontaktnim sportomUkupno dvanaestoro dece od pregledanih imalo je dentalne trauma od čega je samočetvoro bilo iz grupe kontaktnih sportova ( Grafikon 2. , Tabela 2.).
Grafikon 2. Frekvenca dece sa bez dentalne traumeNajčešće povrede zuba i usta (13 do 39%) u svezi su sa sportom. Najviše stradaju gornji sjekutići, tj. u 80% slučajeva. Prelomi donje vilice i viličnog zgloba su retki ali se dešavaju . Sprovedena su mnogobrojna istrživanja o uzrocima, učestalosti i vrstama povreda orofacijalnog sistema. U vaterpolu su najčešćee sportske povrede u orofacijalnoj regiji (96,4% slučajeva), od toga su povrede usana, jezika i obraza u 80% slučajeva. Dentalna trauma javlja se u 7,6% slučajeva. U anketi košarkaša utvrđena je dentalna trauma kod 11,3% ispitanika.
Samo polovina ispitanih profesionalnih košarkaša nosi štitnik za zube .
Primarna prevencija podrazumijeva sprečavanje nastanka povreda. Kao sredstva prevencije koriste se kacige, prsluci, maske i štitnici za lice te štitnici za zube.
Za zaštitu i prevenciju orofacijalnih i posebno dentalnih trauma koriste se različite vrste i oblici intraoralnih štitnika za zube. Upotrebom štitnika za zube uveliko se smanjuju učestalost i težina povreda zuba, a znatno su smanjene povrede usana, jezika i donje vilice. Štitnikom za zube amortizuje se intrakranijalna sila za 50%, a ta sila može prouzrokovati potres mozga, prelom viličnog zgloba i povrede vrata.
Razvojem sportske stomatologije i istraživanjima prevalencije i etiologije sportskih povreda štitnici za zube pokazali su se nezaobilaznim sredstvom uspešne profilakse povreda orofacijalnih tkiva i organa.
Budite pažljivi, budite odgovorni prema svojim zubima jer je oralno zdravlje jedan od krucijalnih faktora opšteg zdravlja organizma. Info kao i zakazivanje termina OVDE.
